[ Pobierz całość w formacie PDF ]

odpowiadających nakładowi danej gazety. Nadaje się więc szczególnie do przeróżnych sondaży opinii
czytelników itp. badań.
Natomiast ankieta pocztowa wiąże się z większym nakładem sił i środków, co niestety nie jest
doceniane przez respondentów i wskaz
nik zwrotów tego rodzaju ankiet jest na ogół niski. Stąd też
efektywność badawcza ankiet pocztowych jest niewielka.
Oprócz wymienionych typów ankiet możemy wyróżnić także ankiety: jawne i anonimowe.
Jawnymi nazywamy wszystkie takie ankiety, jakie sÄ… bÄ…dz
imienne, bÄ…dz
też mogą jednoznacznie
wskazywać na osobę respondenta ze względu na zawarte w nich pytania, np. pytania o zawód ojca,
miejsce urodzenia, miejsce pracy itp.
Anonimowymi nazywamy z kolei ankiety, które nie tylko nie są podpisywane, ale ponadto nie
zawierają żadnych takich pytań, jakie by mogły ujawnić osobę respondenta, gdyby na te pytania
odpowiedział. Pomijanie tego drugiego warunku, jaki musi być spełniony, aby ankieta była
rzeczywiście anonimowa nie należy do rzadkości, zwłaszcza w ankietach opracowanych przez mniej
doświadczonych badaczy. Ze względów etycznych nie dopuszczalne jest oczywiście zapewnianie
badanych, że ankieta jest anonimowa, wtedy, gdy nie spełnia ona omawianego warunku, czyli zawiera
pytania, jakie mogą ujawnić kto jest respondentem.
133
7.3. WYMOGI METODOLOGICZNE BADAC
ANKIETOWYCH
7.3.1. Zasady opracowania ankiety
Opracowanie ankiety jest bardzo ważnym przedsięwzięciem przygotowawczym w badaniach
omawianego typy. Wiadomo bowiem o tym, że tylko metodologicznie poprawnie opracowana ankieta
może stać się pożytecznym narzędziem badawczym. Zwróćmy również uwagę na ten fakt, że byle jak
opracowana ankieta, tzn. nie liczÄ…ca siÄ™ z wymogami metodologicznymi, nie jest po prostu godnym
zaufania narzędziem metodologicznym.
Przystępując do opracowania ankiety należy odpowiedzieć sobie co najmniej na następujące pytania:
a) z jakich elementów powinna składać się ankieta, jaką chcemy się posłużyć w zamierzonych
badaniach;
b) jaką formę i treść powinny mieć poszczególne jej elementy oraz
c) jaki wygląd zewnętrzny powinna mieć dana ankieta. Przyjrzyjmy się bliżej problemom zawartym w
powyższych pytaniach.
7.3.1.1. Struktura ankiety
W ankiecie należy unikać wszystkiego, co nie jest konieczne ze względu na cele, jakie chcemy osiągnąć
przy jej pomocy. Należy więc dbać usilnie o to, aby ankieta była narzędziem w pełni funkcjonalnym.
Koniecznymi elementami każdej w zasadzie ankiety stosowanej w badaniach społecznych są:
1) informacja o instytucji firmujÄ…cej badania;
2) zwięzła informacja o celu,jakiemu ma służyć ankieta;
3) dodatkowe wyjaśnienia, których charakter zależy od rodzaju ankiety; może tu wchodzić w grę np.
uzasadnienie wyboru danego respondenta, a wówczas posługujemy się dajmy na to słowami jakie
zapewne zyskająjego przychylność:  ...biorąc pod uwagę pana (i) aktywność społeczną liczymy na
pozytywny stosunek do naszych badań..."; w przypadku np. ankiet anonimowych  wyraz
ne
podkreślenie tego faktu; podziękowanie respondentom za trud związany z wypełnianiem ankiety;
określenie sposobu zwrotu ankiety itp. sprawy;
4) pytania, odnoszące się do celów dla jakich daną ankietę sporządzono. Możemy wyróżnić pytania
dotyczące badanego problemu oraz odnoszące się do respondenta, które należy umieszczać na końcu
ankiety. Chodzi po
134
prostu o to, aby nie rozpoczynać ankiety od pytań odnoszących się do społeczno-demograficznych
właściwości respondenta; 5) instrukcje dotyczące tego, jak odpowiadać na poszczególne pytania,
czasem wystarczająbardzo lakoniczne wskazania typu:  niepotrzebne skreślić" czy  stosowne
podkreślić" itp., ale niekiedy konieczne są też bardziej szczegółowe pouczenia.
7.3.1.2. Forma i treść ankiety
Forma i treść poszczególnych elementów ankiety powinna najogólniej uwzględniać zarówno charakter
danej ankiety, jak też właściwości potencjalnych respondentów, np. stopień dojrzałości intelektualnej,
przywiązanie do tradycji, obowiązujące w środowisku badanych zasady grzecznościowe itp. cechy.
Nieco więcej miejsca poświęcimy pytaniom stawianym w ankiecie. Należy tu zwrócić uwagę przede
wszystkim na następujące zagadnienia: [ Pobierz całość w formacie PDF ]