[ Pobierz całość w formacie PDF ]

owe niewiasty położne, chociaż miały dobrą intencję ratowania dziecin to jednak wola ich
nie była w zgodzie z prawem, ponieważ popełniły kłamstwo.
3. Zło doczesne zsyłane jest bezbożnym jako kara, o ile nie znajdą w nich pomocy
do osiągnięcia życia wiecznego. Dla sprawiedliwych zaś, którym tego rodzaju zło służy
pomocą, nie jest ono karą lecz raczej środkiem leczniczym, o czym także poprzednio była
mowa12.
158
4. Wszystko jednakowo przytrafia się i dobrym, i złym, jeśli rozważamy dobro i
zło doczesne samo w sobie. Inaczej jednak, gdy wez
miemy pod uwagę ich cel; ponieważ
dobrych prowadzą do szczęśliwości, złych zaś nie.
Tyle z zagadnień ogólnej nauki moralnej wystarczy.
159
ODNOZ
NIKI DO ZAGADNIENIA 114
art. 1
1. c. 16: 1163, b, 15-18; Th. lect. 14, n. 1752.
2. 17, 10.
3. 35, 7.
4. 11, 35.
5. 31, 16.
6. V Ethic. c. 6: 1131, a. 12-14; S. Th lect. 4, n. 933.
7. C. 10.
art. 2
1. Rz. 6, 23.
2. q. 109, a. 2.
3. I Kor. 2, 9.
4. q. 87, a. 3 sqq; q. 113, a. 2.
5. 6, 23.
6. Rz. 11, 35.
art. 3
1. Rz. 8, 18.
2. Rz. 6, 23.
3. Lombardii: ML 191, 1412 C.
4. II Tym. 4, 8.
5. Jn. 4, 14.
6. Rz. 8, 17.
7. Kor. 1, 22.
art. 4
1. Mt. 20, 8.
2. q. 55, a. 2.
3. I Kor. 3, 8.
4. De Verbis Dom. Serm. 70, al., 9, c. 3: ML 38, 444.
5. Jn 14, 21.
6. 17, 3.
7. q. 9, a. I.
8. Homil. 30 in Evang: ML 1221 B. in Evang.
9. 5, 6.
10. I Kor. 13, 3.
art. 5
1. Epist. 186, al., 106, C.3: ML 33, 818.
160
2. 4, 4.
3. Rz. 11, 6.
4. q. 109.
5. L, I. c. 23; ML 32, 621.
6. q. 113, a. 4.
7. Job 14, 4.
art. 6
1. Mt. 9, 2.
2. Ordin.: ML 114, 115 B.
3. 5, 16.
4. 16, 9.
5. a. 2; q. 109, a 5.
6. 15, 1.
7. 1, 3, 4.
8. Hebr. 2, 10.
9. 9, 18.
art. 7
1. 70, 9.
2. a. 2: q. 109, a. 5.
3. 18, 24.
art. 8
1. Mt. 6, 5.
2. a. 2 i 4.
3. 1, 12.
4. Super Epist. Joan. Epist. 186, al. 106. c. 3: ML 33, 819.
5. a. 3, 6, 7.
6. 4, 18.
art.9
1. c. 2 sqq: ML 4, 966-999.
2. a. 8.
3. a. 3 i 8.
4. Tract. 44 in Joan., n. 13; ML 35, 1718.
5. Jn.9, 31.
6. A
k.. 18, 13.
art. 10
1. Powt. Pr. 28.
2. 1, 21.
3. Glossa ord. super Ex. I, 19; ML 113, 187 D. 188 A.
161
4. 29, 18 sq.
5. Rdz. 19.
6. 9, 2.
7. Ps. 72, 27.
8. 33, 2.
9. Ps. 36, 25.
10. a. 3.
11. Contra Faust. 1. IV. c. 2; ML 42, 218-219.
12. q. 87, a. 7 sq.
162
OBJAZ
NIENIA TA
UMACZA
Q. 114
/1/ Czynność ludzka, o ile jest moralnie dobra, jest godna pochwały - gdy jest
moralnie zła, godna jest nagany. Gdy czynność ludzka jest wykonana n a czyjąś szkodę
jest godna kary; gdy jest wykonana na korzyść innych, jest godna nagrody. A więc
zasługa należy do tych właściwości, które towarzyszą czynom ludzkim z racji ich dobroci
lub złości moralnej. Zasługa oznacza więc pewien przymiot, dzięki któremu czynność
ludzka jest godna nagrody. Przez zasługę należy rozumieć tak nagrodę za uczynek dobry,
jak i karę za uczynek zły. Powszechnie jednak przez nagrodę rozumie się zapłatę za dobry
uczynek.
Zasługa brana abstrakcyjnie jest to prawo do nagrody; brana konkretnie jest to
czyn dobry, godny nagrody.
Aby dana czynność była zasługująca, musi ona być:
1) dobrowolna; nagroda lub kara należy się za coś, co jest naszą własnością.
Czynności wówczas są nasze, gdy są w naszej mocy, gdy jesteśmy ich panami, a więc
gdy sÄ… dobrowolnie (bez przymusu) wykonane;
2) moralnie dobra - czyli posiadać wszystkie warunki dobroci moralnej;
3) wykonana na korzyść wynagradzającego. Nikt nie wynagradza czegoś. co nie
jest wykonane dla jego pożytku lub chwały.
Prawo do nagrody może być mniej lub więcej ścisłe.
Stąd mówi się o zasłudze opartej na sprawiedliwości (de condigno) oraz opartej na
hojności, miłosierdziu lub przyjaz
ni (de congruo). Zachodzą wypadki, kiedy należy się
wynagrodzenie za dane czynności tak, że tego prawa można dochodzić i o nie się
upominać, oraz takie, gdzie ta ścisłość nie zachodzi i nie można się upominać o nie na
drodze prawa, wypada jednak z tej czy innej racji, by nam wynagrodzono.
/2/ Kiedy mówimy o możliwości zasługi u Boga, nasze prawo do nagrody jest
tylko analogiczne do tego, jakie istnieje przy zasłudze u ludzi. Z
ciśle rzecz biorąc, nie
można mówić o jakimkolwiek prawie do nagrody u Boga. Zasługa ścisła, oparta na
sprawiedliwości, może zachodzić tylko między równymi. Jest zaś rzeczą oczywistą -
mówi Doktor Anielski - że między Bogiem i człowiekiem istnieje nierówność
najwyższego stopnia. Wszystko co człowiek posiada, otrzymał od Boga. Nie może więc
dać nic Bogu, co by nie było już uprzednio całkowitą własnością Boga. Nagradzający ze
ścisłej sprawiedliwości jest dłużnikiem. Bóg nie może nim być wobec stworzenia. Nie
można więc traktować zasługi u Boga na równi ze zasługą u ludzi.
Człowiek może zasługiwać u Boga, jedynie dlatego, że Bóg postanowił
wynagradzać czynności człowieka. które on może wykonywać dzięki uzdolnieniom
otrzymanym od Boga oraz bezpośredniej pomocy przy każdym uczynku.  I dlatego
człowiek może mieć u Boga zasługę jedynie ze względu na uprzednio wydane
163
postanowienie Boże; w ten mianowicie sposób, że jako zapłatę za swój czyn otrzymuje
człowiek od Boga to, do czego Bóg mu tej mocy działania udzielił .
Bóg udziela człowiekowi łaski, by osiągnął życie wieczne, lecz żąda od człowieka,
by łaskę otrzymaną zachował w sobie, rozwijał ją i przez to przygotował się do oglądania
Boga w wieczności. Udzielając łaski człowiekowi i żądając współpracy z nią, tym samym
obiecał że za tę współpracę otrzyma w nagrodę widzenie uszczęśliwiające istoty Bożej. [ Pobierz całość w formacie PDF ]